قانون‌نامه‌ی حمورابی

پادشاهان سلسله‌‌ی اول آموری [قومی از نژاد سامی] ، ۱۵ تن بودند که ششمین آنها حمورابی بود که از ۲۱۲۳ تا ۲۰۸۰ قبل از میلاد به اصلاح امور کشوری پرداخت و وضع قوانین کرد . وی فرمان‌هایی روی لوحه‌های گِلی به فرمانداران خود صادر کرد . برای اینکه الواح به هم نچسبد شن‌ریزه بر آن می‌پاشید و روی آن را با یک پوشه از گِل ، مانند پاکت ، می‌پوشانید و سپس روی آن نام و نشان مخاطب را می‌نوشت . غیر از نامه‌های مزبور ، استوانه‌ای از حمورابی بر روی سنگدرِ شهر شوش پیدا شده ، در بالای آن نقش حمورابی دیده می‌شود که در برابر شمشا [شمس] خدای خورشید با فروتنی ایستاده و مجموعه‌ای از قوانین را دریافت می‌دارد . این سنگ به طول دو متر و بیست و پنج سانتی‌متر است و قوانین حمورابی بر آن نوشته شده که مرکب از ۳۶۰۰ سطر و ۲۸۲ ماده است .
قانون حمورابی چندین قرن پیش از شریعت موسی تدوین شده و در نظر بسیاری از دانشمندان اساس و مأخذ شریعت موسی می‌باشد . کاشف این سنگ دمرگان است ، و اکنون در موزه‌ی لوور پاریس می‌باشد . قانون حمورابی قدیمی‌ترین قانونی است که به دست ما رسیده است .
[.]
آن بیشتر شامل قوانین مدنی و جزایی است . مواد آن راجع است به اقرار سوگند ، دروغ ، رشوه به قاضی ، بیعدالتی قضات ، مالکیت ، روابط ارباب و رعیت ، حقوق تجاری ، حقوق خانواده ، تعدی و به حقِ غیر ، حق‌احمه‌ی طبیب و معمار و کشتی‌ساز ، اجاره‌ی سفاین ، کرایه‌ی چهارپایان و حتی تکالیف آقا نسبت به بنده و قوانین ارث . در قانون حمورابی آزادها در مقابل قانون برابرند و فرقی بین بابلی و غیربابلی نیست .
ایران در عهد باستان ( جواد مشکور )